Gastroenterologija
GASTROENTEROLOGIJA je grana interne medicine koja se bavi prevencijom i lečenjem organa za varenje – jednjaka, želuca, tankog i debelog creva, kao i hepatobilijarnog sistema-jetre, žučne kese i pankreasa.
Najčešći poremećaji sistema za varenje su:
- Gastroezofagealni refluks (GERB)-stanje koje nastaje kada vraćanje kiselog želudačnog sadržaja uzrokuje pojavu simptoma gorušice (pečenje iza grudne kosti) ili regurgitaciju (vraćanje hrane iz želuca u jednjak ili ždrelo), a koji se javljaju jedan ili više dana nedeljno. Ako se ne leči mogu se razviti ozbiljne komplikacije kao što su stricture (suženja) jednjaka, erozije, upale, ulkus jednjaka, Baretov jednjak (prekanceroza) i karcinom jednjaka…
- Gastritis – upala želudačne sluznice koja može biti akutna i hronična.
Uzroci mogu biti stres, nesteroidni antireumatici, alkohol, lekovi, način ishrane, infekcije, autoimune bolesti. Najčešći simptomi gastritisa su bol i žarenje u želucu, nadutost, mučnina, povraćanje, podrigivanje, osećaj rane sitosti.
- Ulkusna bolest – može nastati najčešće u duodenumu i želucu, ali i jednjaku i tankom crevu. Manifestuje se bolom u epigastrijumu (predelu želuca), mučninom, povraćanjem, nelagodom posle jela, nadimanjem.
Poznato je da infekcija H. pylori bakterijom igra značajnu ulogu u razvoju hroničnog gastritisa, želudačnog (50-60%) i duodenalnog ulkusa (85-90%), ali i ključnu ulogu u patogenezi karcinoma želuca. Iz tog razloga je jako bitno otkrivanje infekcije H. pylori i njena uspešna eradikacija.
- Opstipacija (zatvor) – pražnjenje creva manje od 3 puta nedeljno, uz prisustvo velikog naprezanja tokom defekacije, izrazito čvrsta stolica, osećaj nepotpune ispražnjenosti. Normalna frekvencija pražnjenja creva je od 2 puta dnevno do 3 puta nedeljno.
- Dijareja (proliv) – povećanje učestalosti pražnjenja creva (više od 3 puta dnevno) ili pojava tečnih stolica. Prolivi mogu biti akutni (traju do 3 nedelje) ili hronični (duže od 3 nedelje)
- Sindrom nervoznih creva – hronični poremećaj digestivnog trakta koji karakterišu bolovi u stomaku, nadutost, gasovi, promene u pražnjenju (zatvor ili proliv), bez jasnog organskog uzroka.
- Kronova bolest i ulcerozni kolitis – hronične upalne bolesti creva, nejasnog uzroka, koje u osnovi imaju autoimunu reakciju. Najčešći simptomi kod IBD su abdominalni bolovi, grčevi, dijareja, prisustvo krvi u stolici, gubitak u telesnoj težini, hronični umor.
Bolesti jetre:
- Hepatitis – upala jetre koja može biti uzrokovana virusima, alkoholom, toksinima, lekovima i autoimune etiologije. Simptomi mogu biti umor, mučnina, žutica, tamni urin, svetla stolica
- Masna jetra – patološko nakupljanje masti u jetrenim ćelijama, a najčešći uzroci su alkoholizam i gojaznost.
- Ciroza jetre je hronična bolest jetre koju karakteriše nepovratno oštećenje jetrenog tkiva i progresivno propadanje jetrenih funkcija.
- Tumori sistema organa za varenje – karcinom jednjaka, karcinom želuca, karcinom debelog creva, karcinom jetre i pankreasa.
Pregled gastroenterologa se preporučuje kod:
- učestalih i teških gorušica
- osećaja teže nadutosti
- bolova u stomaku
- upornog povraćanja
- hroničnog proliva ili zatvora
- nejasnog i značajnog gubitka u telesnoj težini
- crne stolice ili pojave sveže krvi u stolici
- pozitivne porodične anamneze o postojanju karcinoma organa za varenje
Procedure koje se obavljaju u našoj poliklinici:
- pregled i kontrole gastroenterologa
- UZ abdomena
- kompletne laboratorijske analize
Endoskopski pregledi (gastroskopija, kolonoskopija)
Gastroskopija-endoskopski pregled jednjaka, želuca i početnog dela tankog creva
Može biti dijagnostička (upalni procesi, prisustvo čira, polipa ili karcinoma) i terapijska (zaustavljanje krvarenja iz čira,uklanjanje polipa).
U toku gastroskopije mogu se uzeti isečci sluznice (biopsije) koji se šalju na patohistološku analizu u cilju postavljanja tačne dijagnoze.
U cilju prevencije i ranog otkrivanja različitih oboljenja, savetuje se gastroskopija svim osobama starijim od 45 godina, čak i ranije u slučaju genetske opterećenosti.
Kolonoskopija-endoskopski pregled debelog creva i završnog dela tankog creva
Može se raditi u dijagnostičke svrhe-u cilju ispitivanja simptoma kao što su bol u trbuhu, sveža krv u stolici, zatvor i dijareja, anemija u cilju ranog otkrivanja karcinoma debelog creva, otkrivanju i praćenju inflamatornih bolesti creva i u terapijske svrhe-u cilju uklanjanja promena na sluznici creva, najčešće polipa.
Preporuka je da se prva kolonoskopija uradi između 45-50 godina kod osoba koje nemaju simptome od strane digestivnog trakta. Ako je tada nalaz uredan, kolonoskopija se ponavlja za 10 godina.
Ako postoji genetsko opterećenje onda se savetuje i ranije, zavisno od toga koliko je godina imao srodnik u momentu oboljevanja.
Kontrolne kolonoskopije potrebno je češće raditi kod polipektomisanih, nakon operacije debelog creva, kod upalnih bolesti creva (Kron i ulcerozni kolitis).