Neurologija je grana medicine koja se bavi dijagnostikom i lečenjem oboljenja nervnog sistema.

Koja su najčešća neurološka oboljenja i poremećaji?

• Glavobolje

• Moždani udari

• Parkinsonova bolest

• Alchajmerova bolest i druge demencije

• Multipla skleroza

• Mijastenija gravis

• Polineuropatije i druga oboljenja perifernih nerava

• Bolni sindromi različitih delova tela, posebno bolovi u predelu vrata i ruku, te bolovi u predelu donjeg dela leđa i nogu

• Tumori mozga i kičmene moždine, te perifernih nerava

• Oboljenja povezana sa oštećenjem sistema za ravnotežu, koja se manifestuju vrtoglavicom I/ili nestabilnošću

• Poremećaji stanja svesti, kao što su prosti gubici svesti ili sinkope ili pak složena neurološka oboljenja, koja se manifestuju poremećajem stanja svesti, kao što je epilepsija

Koji su simptomi koji zahtevaju pregled neurologa?

• Glavobolja

• Vrtoglavica

• Osećaj nestabilnosti

• Nesvestica

• Gubitak svesti

• Poremećaji govora

• Poremećaji gutanja

• Poremećaji vida, posebno naglo nastali gubitak vida, ispadi u vidnom polju, duple slike

• Poremećaji mirisa

• Zujanje i šumovi u ušima i glavi

• Slabost bilo kog dela tela, bilo da je simetrična, asimetrična ili generalizovana

• Trnjenje bilo kod dela tela, bilo da je praćeno bolom ili je bezbolno

• Bolne tegobe u vratu, rukama, srednjem delu leđa ili donjem delu leđa i nogama

• Bilo kakvi nevoljni pokreti glave, ruku, nogu ili celog tela

• Otežan hod

• Poremećaji kontrole mokrenja i stolice

• Zaboravnost, poremećaji koncentracije, pažnje i orijentacije

Kako se dolazi do dijagnoze neuroloških bolesti?

Pregled neurologa

To je inicijalni i ključni korak u postavljanju dijagnoze neurološkog oboljenja. Bez urađenog neurološkog pregleda nema smisla raditi bilo kakvu dodatnu dijagnostiku.

Tokom neurološkog pregleda, lekar specijalista neurologije obavlja detaljan razgovor sa pacijentom, tokom kojeg se dobijaju podaci o tegobama pacijenta zbog kojih je neophodan pregled, kao i podaci o celokupnom zdravstvenom stanju pregleda. Detaljan razgovor sa pacijentom ili njegovom porodicom je praktično 50% pređenog puta u postavljanju dijagnoze.

Nakon obavljenog razgovora vrše se klinički neurološki testovi, kojima se proverava funkcija pojedinih delova nervnog sistema, kao što se veliki i mali mozak, moždano stablo, kičmena moždina i periferni nervi.

Kao rezultat neurološkog pregleda neurolog postavlja radnu dijagnozu bolesti ili poremećaja, nakon čega se ta pretpotavljena radna dijagnoza potvrđuje ili ređe, odbacuje dodatnom neurološkom dijagnostikom.

DODATNA NEUROLOŠKA DIJAGNOSTIKA

Magnetna rezonanca i CT skener u neurološkoj dijagnostici

Magnetna rezonanaca i CT skener postali su u većine neuroloških oboljenja neophodna dodatna dijagnostika.

Sa neurološke strane rade se snimanja magnetnom rezonacom ili CT skenerom glave, vratnog, grudnog i lumbosakralnog dela kičme. Ređe se rade druga specifična snimanja po indikacijama neurologa ili drugih lekara.

Kod jednog istog pacijenta se nekada rade i magnetna rezonanca i CT skenere, ali u većini slučajeva metoda izbora za snimanje je magnetna rezonaca. Za koju vrstu snimanja će se opredeliti neurolog zavisi od više faktora. U akutnim situacijama obično se inicijalno radi CT pregled, posebno glave, jer se on može uraditi vrlo brzo i dostupniji je od magnetne rezonance. Kod pacijenata koji nisu urgentni radi se magnetna rezonanca pomenutih delova tela. Magnetna rezonaca je mnogo preciznija od CT pregleda u evidentiranju bilo kakvih oštećenja mozga i kičmene moždine. Različite neurološke bolesti imaju vrlo različite nalaze na MR mozga i kičmene moždine i potrebna je pažljiva interpretacija snimaka od strane neuroradiologa, kao i uvid u snimak od strane neurologa da bi se razumelo da li eventualno opisane promene imaju veze sa tegobama pacijenta i sa neurološkim nalazom.

Neurofiziološka dijagnostika

U neurofiziološku dijagnostiku spadaju: elektroencefalografija (EEG), elektromioneurografija (EMNG), evocirani potencijali (EP).

Elektroencefalografija (EEG)

Predstavlja snimanje električne aktivnosti kore velikog mozga, koje se obavlja kod pacijenata koji imaju gubitke svesti, epilepsiju, neke vrste glavobolja ili druge prolazne neurološke događaje, koji se na sličan način ponavljaju. Ovo je dostupno, neinvazivno snimanje, koje nema nikakve štetne efekte.

Može da se obavlja na više načina, ali su dva osnovna. Standardno snimanje i snimanje EEG posle neprospavane noći.

Kao rezultat snimanja dobijaju se zapisani obrazci električne aktivnosti kore mozga, koje neurolog analizira i na osnovu koje se može proceniti da li neki delovi mozga ili mozak u celini imaju poremećenu funkciju.

Elektromioneurografija (EMNG)

Ovo je snimanje električne aktivnosti perifernih nerava i mišića, koje ti nervi inervišu. Ovo je vrlo često korištena dopunska dijagnostika koja se sprovodi kod sumnje na oštećenje nervnih korenova, nervnih spletova, pojedinačnih nerava ili na postojanje difuznog oštećenja perifernih nerava i mišića. Ovim snimanjem se precizno lokalizuje nivo oštećenja nerava, stepen oštećenja i može se razgraničiti da li je dominatno oštećen nervni ili mišićni sistem. Indikacije za ovo snimanje su većina bolnih sindroma vrata i ruku, donjeg dela leđa i nogu, izolovana trnjenja ili slabosti u pojedinim ekstremitetima, simptomi difuznog trnjenja u nogama, koji se postepeno penju na gore, posebno kod pacijenata sa dijabetesom. Elektrominoneurografija je minimalno invazivno snimanje, pri kome se vrlo tankom iglom bockaju pojedini mišići, a površnim kožnim elektrodama se stimulišu nervi, na rukama i nogama u blizini kože. Ovo snimanje zbog toga može biti donekle bolno i neprijatno, ali dugoročno ni na koji način nije štetno, a sa dijagnostičke strane je veoma korisno.

Evocirani potencijali (EP)

EP su snimanja funkcije različitih nervnih puteva, kao što su vidni, slušni i nervni put za osećaj dodira. Ovim snimanjima se praktično analizira stanje pojedinačnog nervnog puta od njegovog početka do centra u mozgu. Tri su osnovne vrste EP: vizuelni, auditivni i somatosenzitivni. Snimanja su jednostavna, bezbolna, neinvazivna i nemaju nikakve neželjene efekte.

ULTRAZVUČNA DIJAGNOSTIKA U NEUROLOGIJI

Ima veliki značaj u različitim neurološkim simptomima, poremećajima i bolestima. Osnovne vrste ultrazvučnih snimanja u neurologiji su: Dopler krvnih sudova vrata (CDS MAV), transkranijalni Dopler krvnih sudova mozga (TCCS), transkranijalna ultrasonografija parenhima mozga (TCS), Dopler temporalnih arterija, transorbitalni ultrazvuk očnog živca, UZ perifernih nerava.

Dopler krvnih sudova vrata (CDS MAV)

Ovim snimanjem se vrši precizna analiza građe arterija i vena vrata kojima se obavlja cirkulacija ka mozgu i od mozga. Takođe se vrši precizna analiza protoka u ovim krvnim sudovima. Ovo je nezamenljiva dijagnsotička procedura, koja mora biti urađena kod velikog broja ne samo neuroloških pacijenata. Praktično svaka osoba koja ima povišene masnoće u krvi, arterijsku hipertenziju, šećernu bolest mora bar jednom godišnje preventivno uraditi ovo snimanje. Njime se praktično može dijagnostikovati suženje arterija vrata koje je potencijalni uzrok moždanog udara, pre nego što se isti desi i na taj način može se lekovima ili operativnom intervencijom sprečiti moždani udar. Svaki pacijent sa glavoboljom, vrtoglavicom, gubitkom svesti, prolaznim tegobama sa vidom, slabošću jedne strane tela mora uraditi ovo snimanje. Ono je bezopasno, neinvazivno i može se ponavljati koliko god puta treba.

Transkranijalni Dopler krvnih sudova mozga (TCCD)

Ovo snimanje omogućuje preciznu evaluaciju protoka kroz arterije mozga. Ovo je u većini slučajeva neophodna dopuna prethodnog snimanja Doplera krvnih sudova mozga, posebno kod pacijenata koji imaju faktore rizika za moždani udar, kod pacijenata koji su imali moždani udar, kao i kod pacijenata sa glavoboljom, vrtoglavicom i kratkotrajnim, prolaznim ponavljajućim neurološkim simptomima. Takođe je potpuno bezbedno i neinvazivno.

Transkranijalna ultrasonografija parenhima (tkiva) mozga (TCS)

Ovo je sofisticirano, neinvazivno ultrazvučno snimanje pojedinih regiona mozga koje se obavlja kod različitih neuroloških pacijenata, ali posebno značajno kod pacijenata koji imaju poremećaje pokreta, sumnju na Parkinsonovu bolest, ali Ii kod pacijenata koji imaju sumnju na demenciju.

Dopler ultrazvuk temporalnih arterija (DTA)

Specifično ultrazvučno snimanje arterija poglavine u predelu čela i slepoočnice, koje se uglavnom radi kod starijih osoba koje imaju glavobolje. Njime se dijagnostikuju specifični uzroci glavobolje, koji su posledica imunološke upale arterija poglavine. Takvo stanje se zove gigantocelularni arteritis i može biti uzrok ozbiljnih zdravstvenih poremećaja, čak i akutnog gubitka vida, ukoliko se brzo ne dijagnostikuje.

Transorbitalni ultrazvuk očnog živca i omotača očnog živca (TOU)

Sofisticirano ultrazvučno snimanje kojim se može videti očni živac, nakon njegovog formiranja u oku. Ovim snimanjem se može dijagnostikovati akutna upala očnog nerva. Snimanjem širine omotača očnog nerva (ONSD) može se dobiti precizna procena pritiska moždane tečnosti odnosno likvora, što je čest nalaz kod mnogih neuroloških oboljenja.

Ultrazvuk perifernih nerava (UZPN)

Ovo je UZ snimanje pojedinačnih perifernih nerava u rukama i nogama, kojim se može dijagnostikovati najčešće pritisak na određeni segment nerva. Posebno je koristan kod stanja koje se zove karpal tunel sindrom, koje predstavlja pritisak na središnji nerv ruke u predelu ručja.